+7 (727) 344 95 95
Қазақша

Жанартау деген не?

Сынып бөлмесінде көру

Тереңдетілген тест Оқу материалдары
  • Фильм жайлы ақпарат

  • Фильм жайлы ақпарат

    Фильмнің қысқаша мазмұны

    Лава циклі – әрі қиратушы, әрі жасаушы күш. Ол жанартаулардың құрылымын және оның қиратушы күшін тудырады.

    Маңызды деректер

    • Жанартаулар – тақталардың шекарасында түзілетін табиғи апат.
    • Жанартаулар магма ошағынан, негізгі және екінші реттік жарықтар мен кратерден тұрады.
    • Магма қысымның әсерінен магма ошағынан негізгі жарыққа қарай айдалған кезде жанартау атқылайды.
    • Қысым күштері кратерді жарып, балқыған тау жыныстарын, күл және газдардың қосындысын атмосфераға шығарады.
  • Транскрипт

  • Транскрипт

    Транскриптті жүктеу

    Жанартаулар – жер бедерінің ең жарылғыш бөлігі.

    Балқыған тау жыныстары мен қою күл бұлтын атмосфера биігіне көтеріп,

    ауыр зардап әкеле алады.

    Жанартаулар көбінесе бірігіп не ажырай бөлінетін тақталардың конструктивті және деструктивті шекараларында пайда болады.

    Ажыраушы не қосылушы шекаралар

    Жарықтар мен бос жыныстар магманың Жер қыртысы бойымен жоғары көтерілуіне септік етеді.

    Қысым жоғарылап, кенеттен магма сыртқа шығады, бұл жанартау атқылауын тударады.

    Жердің беткі қабатына жеткен магманы "лава" деп атаймыз.

    Лава

    Балқыған лава бірден суып, жаңа тау жынысын құрайды.

    Біршама атқылаудан кейін тау жыныстары күмбезделіп, конус тәрізді жанартау түзеді.

    Жанартаудың барлығына бір ортақ құрылыс тән.

    Жанартаудың астындағы магма жиналған ыстық, бұрқылдап қайнаған орын "магма ошағы" деп аталады.

    Магма ошағы

    Негізгі саңылау магманың ағуына мүмкіндік береді.

    Желдету құбыры

    Қосалқы желдету құбыры сияқты кішірек саңылаулар арқылы магма сыртқа төгіліп кетеді.

    Екінші желдету құбыры

    Кратер деп, жанартаудың ойылған бетін айтамыз.

    Кратер

    Ол жанартаудың шыңында атқылаудан соң пайда болады.

    Атқылау қысым күші магманы өз ошағынан желдету құбыры бойымен сыртқа шығарғанда пайда болады.

    Жанартау атқылауынан шыққан күл мен лай жаңбыр суымен не қармен араласып, тез қозғалатын сел көшкінін тудырады.

    Ыстық лава мен лай аралсқан көшкін орасан зор аумақты бүлдіруі мүмкін.

    Алайда жанартаудың табиғаттағы өз орны да жоқ емес.

    Ғалымдардың пікірінше, жанартаулар ауаға су буын, күкірт диоксидін, азот және көмірқышқыл газын бөлу арқылы Жердің алғашқы атмосфера қабатын түзген.

    Жанартау атқылауы көмірқышқыл газын шығару арқылы тіршілік үшін маңызды көміртек циклына қатысады.

    Олар өте ұзақ уақыт белсенді бола алады.

    Немесе жүздеген не мыңдаған жылдарға дейін үн шығармай, тынып қалуы мүмкін.

    Ақырында олар мүлдем атқыламай, артына тек конус тәріздес төбе қалдырып, сөнеді.

  • Ұқсас фильмдер

  • Ұқсас фильмдер