+7 (727) 344 95 95
Қазақша

Ай және көктемгі тасқын

Сынып бөлмесінде көру

Оқу материалдары
  • Фильм жайлы ақпарат

  • Фильм жайлы ақпарат

    Фильмнің қысқаша мазмұны

    Ай мен Күн қатар орналасқанда, Ай күн сайынғы және көктем кезіндегі шектен тыс толысуларға қалай әсер етеді?

    Маңызды деректер

    • Ай толысуларды тудырады және басқарады.
    • Оның гравитациялық күші мұхит деңгейінің көтерілуіне себепші болады.
    • Толысулар Жер дөңестер арқылы айналғанда пайда болады.
    • Көктемгі толысулар Ай туылғанда және толғанда байқалады.
  • Транскрипт

  • Транскрипт

    Транскриптті жүктеу

    Ай судың көтерілуі мен қайтуын тудырып, оны басқарады.

    Оның мұхиттарға қатысты гравитациялық күшінің кереметтігі сонша, тіпті мұхит бетін көтеріп,

    дөңестер тудыра алады.

    Жер де аз болса да Айға қарай тартылып, қарама-қарсы бетте су көтерілімін қалдырады.

    Бұл жағдай Жердің өз осімен айналуымен байланысты болады.

    Жер әр 24 сағат сайын толық айналым жасайды, судың көтерілуі мен қайтуы шамамен әрбір 12 сағат сайын қайталанып тұрады.

    Айдың судың көтерілуі мен қайтуына әсері, әсіресе, жаңа ай туғанда немесе толғанда байқалады.

    Ай мен Күннің гравитациялық күші қосылса, әдеттегіден биік толқындар пайда болады.

    Бұл биік толқындар "көктемгі тасқын" деп аталады.

    Жаңа ай туғанда және ай толғанда судың көктемгі көтерілуі шамамен екі апта сайын қайталанып тұрады.

    Көктем тасқындарының көлемі жыл цикліне қарай өзгеріп тұрады.

    Көтерілу кезіндегі толқындар ішкі суларда, мысалы, Северн өзенінің сағасы бойында айтарлықтай үлкен болады.

    Бұл Северн су тасқыны сәтіндегі қайғылы жағдай.

    Жылына бірнеше рет көктемгі тасқын өзен арнасының өзгеруіне алып келеді, соның нәтижесінде биіктігі 6 фут қозғалмалы су дуалдары пайда болады.

    Северн су тасуы, Ұлыбритания

    Атлантиканың басқа тұсында, Амазонка өзенінің бойында осыған ұқсас құбылыс болады, бірақ ол мұнан да ауқымды.

    Амазонка су тасуы, Бразилия

    Амазонкадағы тасқын өзен бойымен жүздеген шақырымдар жылжып, жағалауды шайып, жолындағының бәрін жайпайды.

    Алайда әлемдегі ең ірі су тасқыны – Қытайдағы Цяньтан өзенінің бойында болады, ол - Шанхайдың оңтүстігінде теңізге құйылатын су арнасы.

    Цяньтан су тасуы, Қытай

    Күзде күн мен түн теңелгенде, маусымдық желмен қатар болатын судың көтерілуі мен қайтуы өзен сағасына судың әдеттегіден әлдеқайда көп құйылуына алып келеді.

    Жыл сайын оны тамашалауға біраз жүрек жұтқан адамдар жиналады.

    "Қара айдаһар" деген атпен мәлім бұл толқын жыл сайын көптеген қайыққа мінген толқынды жеңем деген адамдардың өмірін қиған, десе де, спорттың бұл түріне әлі де қызығушылар көп.

    Цяньтанның қаһарлы Қара айдаһары теңізге оралады.

    Осының барлығы Айдың гравитациялық күшінің әсерінен туындайды.

  • Ұқсас фильмдер

  • Ұқсас фильмдер