1. Саясат ұстанымы
1.1 Бұл саясат біздің барлық іс-әрекетіміздің әділ және этикалық нормаларға сай орындалуын бақылайды. Біз сыбайлас жемқорлық пен пара беруге немқұрайлықпен қарамаймыз және пара беруді жою мақсатында жасалатын барлық жүйелі әрекеттерді күшейтуге септігін тигізетін қарым-қатынастарды орнатуда әділ және кәсіби түрде әрекет етеміз.
1.2 Біз сыбайлас жемқорлық пен пара беруге қарсы барлық заңдарды қолдаймыз. Дегенмен, біз 2010 жылғы сыбайлас жемқорлық туралы Ұлыбритания заңына бұрынғыша бағынамыз және өз мемлекетімізде де, шетелде де сол заңдарды орындаймыз.
1.3 Бұл саясаттың мақсаты:
- (а) сыбайлас жемқорлық пен пара беруге қарсы саясатты қолдаудағы біздің және қол астымызда жұмыс істейтін қызметкерлердің міндеттерін анықтау;
- (ә) қызметкерлерімізді сыбайлас жемқорлық пен пара беру жағдайларын анықтау және олармен күресу жолдары туралы ақпаратпен қамтамасыз ету.
1.4 Сыбайлас жемқорлық пен пара беру қылмысына қатысы бар тұлғалар 10 жыл бас бостандығынан айырылады. Ал егер сыбайлас жемқорлыққа біздің қатысымыз бар екені анықталса, бізге шектеусіз мөлшердегі айыппұл салынып, мемлекеттік келісімшарттар тендеріне қатысу құқығынан айырылып, өз абыройымызға нұқсан келтіруіміз мүмкін. Сондықтан, заңның бізге бекіткен жауапкершіліктеріне мұқият мән береміз.
1.5 Бұл саясатта айтылатын үшінші жақ қатарына бізге қызмет ету барысында сізбен істес болған барлық жеке тұлғалар, яғни нақты және потенциалды клиенттер, тұтынушылар, жабдықтаушылар, дистрибьютерлер, әріптестер, агенттер, кеңесшілер, мемлекет және қоғам қайраткерлері, сонымен қатар олардың кеңесшілері, өкілдері және лауазымды тұлғалар, саясаткерлер мен саяси партиялар жатады.
2. Бұл саясаттың қолданылу аясы қандай?
Аталған саясат бізге қызмет ететін кез келген лауазымдағы тұлғаларға, оның ішінде бас менеджерлер, басқарушылар, директорлар, қызметкерлер (тұрақты, мерзімді немесе уақытша), кеңесшілер, шартты жұмыскерлер, тәжірибеден өтушілер, келісімшартпен жұмыс жасайтындар, уақытша қызметкерлер, агенттік қызметкерлері, волонтерлер, интерндер, агенттер, демеушілер немесе бізге қатысы бар кез келген тұлғалар, не болмаса қандай да бір аймақта орналасқан біздің филиалымызда жұмыс істейтін қызметкерлерге және олардың тұтынушыларына (бір сөзбен айтқанда, осы саясат қызметкерлеріне) қатысты қолданылады.
3. Пара беру дегеніміз не?
Пара беру дегеніміз – қандай да бір коммерциялық келісімге келу үшін немесе жеке пайдасы үшін жасалған ынталандыру немесе марапаттау.
Мысалдар
Пара беру
Сіз потенциалды клиентке қандай да бір маңызды спорт шарасына арналған билетті ұсынып, қайтарымына оның сізбен жұмыс жасауын сұрайсыз.
Коммерциялық мақсаттағы келісімге келу үшін жасалған бұл әрекетіңіз – қылмыс. Оған қоса қылмыс жасады деген айып бізге де тағылуы мүмкін, себебі ұсыныс біздің пайдамыз үшін жасалды. Бұл – ұсынысты қабылдаған потенциалды клиенттің де кінәсі.
Пара алу
Сіздің жабдықтаушыңыз жиеніңізді жұмысқа орналастырады, соның ақысы ретінде компаниядағы өз лауазымыңызды пайдаланып, солармен іскерлік қатынасты жалғастыруын сұрайды.
Жабдықтаушының мұндай ұсыныс жасауы қылмыс болып есептеледі. Сол ұсынысты қабылдай отырып, сіз де қылмыскерге айналасыз, өйткені бұл қадамға сіз өз қажеттілігіңіз үшін барасыз.
Шетелдік лауазымды тұлғаға пара ұсыну
Іскерлік мақсатта әкімшілік рәсімдеу шарасын, мысалға қандай да бір өнімді мектептерде пайдалануға рұқсат беру ісін тездету үшін шетелдік лауазымды тұлғаға қосымша қаржы ұсынасыз.
Шетелдік лауазымды тұлғаға пара ұсынған сәттен бастап, сіз қылмыс жасаған болып есептелесіз. Өйткені, сіз оны біздің пайдамыз үшін жасадыңыз. Сондықтан бізде де қылмыскер болып саналуымыз мүмкін.
4. Сыйлықтар мен қонақжайлық
4.1 Бұл саясат үшінші жақ тарапына қатысты (көрсетілген және қабылданған) қарапайым және тиісті деңгейдегі қонақжайлыққа тыйым салмайды.
4.2 Келесі шарттар қанағаттандырылған жағдайда, сыйлық алуға немесе беруге тыйым салынбайды:
- (а) сыйлық қандай да бір іскерлік пайда табуды көздемесе немесе іскерлік пайдаға қол жеткізуге көмектескені үшін алғыс ретінде берілмеген болса немесе кез келген пайдаға айырбас ретінде ұсынылған болмаса;
- (ә) ол жергілікті заңнамаға сәйкес болса;
- (б) ол өз атыңыздан емес, біздің атымыздан болса;
- (в) үшінші жақ келісім жасар алдында қолма-қол ақша немесе төленген ақы үшін түбіртек сұраған болса;
- (г) бұл тиісті жағдайда сәйкес келсе. Мысалы, Ұлыбританияда кішірек көлемдегі сыйлықтар Рождество мерекесінде беріледі;
- (ғ) сыйлықтың түрі мен көлемі оның берілу себебі мен уақытына сәйкес келсе;
- (д) ол жасырын емес ашық түрде берілсе;
- (е) басшыңыздың мақұлдауынсыз үкімет шенеуніктеріне немесе өкілдеріне, саясаткерлерге немесе саяси партияларға сыйлық беруге және олардың тарапынан сыйлық алуға болмайды.
4.3 Біз іскерлік сыйлықтардың берілу рәсімдерінің әр елде әртүрлі болатынын есепке аламыз. Берілген сыйлықтың немесе көрсетілген қонақжайлықтың себебі айқын әрі сенімді болған күнде де, ол тексерістен өтуі қажет. Сыйлықты берудегі мақсат міндетті түрде қарастырылуы тиіс.
5. Не нәрселерге тыйым салынады?
Сіз (сіздің атыңыздан біреуге) істеуге болмайтын нәрселер:
- (а) қандай да бір іскерлік пайдаға қол жеткізу ниетімен немесе пайдаға қол жеткізгені үшін алғыс ретінде сыйлық беруге, ұсынуға, уәде беруге;
- (ә) ұзақ мерзімді әрекеттерді тездету немесе соған "атсалысу" үшін лауазымды тұлғаларға, үкімет өкілдеріне ақшалай сыйақы беруге, ұсынуға, уәде беруге;
- (б) үшінші жақ тарапынан іскерлік пайда табу мақсатында берілген сыйақыны біле тұра қабылдауға;
- (в) үшінші жақ тарапынан іскерлік пайда табу мақсатында берілген сыйлықты немесе қонақжайлық белгісін біле тұра қабылдауға;
- (г) пара беруден бас тартқан немесе осы саясатқа алаңдаушылығын білдірген өзге қызметкерді бопсалауға немесе одан кек қайтаруға;
- (ғ) осы саясатқа қарсы келетін кез келген әрекетке қатысуға болмайды.
6. Жарналар және қайтарымдар
6.1 Біз ешқандай жарналар мен пара қайтарымдарын жүргізбейміз және қабылдамаймыз. Жарна дегеніміз – ұзақ мерзімді үкімет процедураларын тездету мақсатында бейресми түрде берілетін азғантай мөлшердегі төлемдер. Мұндай төлемдер Ұлыбританияда болмағанымен, басқа елдердің заңнамаларында бар.
6.2 Егер сізден біздің атымыздан қандай да бір төлем жасауыңызды сұраса, әрқашан төлемнің мақсатына, оның төленіп жатқан қызметіне сай келуін мұқият тексеріңіз. Төлем жасаудың себебі көрсетілген түбіртекті сұрауды ұмытпаңыз. Төлем туралы сұрақ туындаса немесе күдігіңіз болса, өз басшыңызбен осы мәселені талқылаңыз.
6.3 Қайтарымдар дегеніміз – бұл қандай да бір іскерлік пайда табу мақсатында берілетін төлемдер. Барлық қызметкерлер бізді жарна немесе пара қайтарымдарын алу ісінде әшкерелейтін әрекеттерден аулақ болуы тиіс.
7. Қайырымдылық
Біз ешқандай саяси партияларға атсалыспаймыз. Біз тек қана заңды әрі жергілікті заңнамаларға қайшы келмейтін қайырымдылық шараларын ұйымдастырамыз. Бақылау бөлімінің басшысы мақұлдамайынша, ешқандай қайырымдылық шара жасалмауы тиіс.
8. Cіздің міндеттеріңіз
8.1 Сіз осы саясатты оқып, түсініп және онымен келісетініңізге кепілдік беруіңіз қажет.
8.2 Сыбайлас жемқорлық пен пара берудің алдын алу, табу және ол туралы жеткізу – қоластымызда жұмыс істейтін барлық қызметкерлердің міндеті. Барлық қызметкерлер осы саясатқа қайшы келетін кез келген әрекеттен аулақ болуы тиіс.
8.3 Жемқорлық немесе пара берудің куәсі болып немесе болашақта болатыны туралы ақпаратқа ие болсаңыз, дереу басшыңызға хабарлаңыз. Мысалы, қандай да бір клиент сізге іскерлік келісімге келіп, пайда табу мақсатында бірнәрсе ұсынса, жоғарыдағыдай әрекет етуіңіз керек. Осы беттің төменгі бөлігінде пара беруді анықтауға көмектесетін "ескерту белгілері" қамтылған.
8.4 Осы саясатты бұзған кез келген қызметкер тәртіптік жазаға тартылып, ережеге бағынбағаны үшін жұмыстан шығарылуы мүмкін.
9. Есеп жүргізу
9.1 Біз үшінші жақ тарапына жасалған төлемдерді растайтын арнайы орынды ұйымдастырып, тұрақты есеп жүргізуіміз қажет.
9.2 Сіз басшылардың келісімімен жасалған сыйлықтар мен көрсетілген қонақжайлықтарға жазбаша есеп жүргізуіңіз қажет.
9.3 Сіз сыйлықтар мен көрсетілген қонақжайлықтарға жасалған шағымдардың осы саясатқа сай келетініне көз жеткізіп, шығындардың шығу себептеріне жазбаша есеп жүргізіңіз.
9.4 Үшінші жақпен, яғни клиенттер, жабдықтаушылар, әріптестермен жасалған барлық келісімшарттарға байланысты барлық есептер, шот-фактуралар немесе тағы сол сияқты құжаттар мұқият және толық жүргізілуі тиіс. Заңсыз төлемдерді жасыру мақсатындағы "тіркеу кітабынан тыс" есептер болмауы керек.
10. Алаңдаушылығымызды қалай жеткіземіз
Сіз лауазымын асыра пайдаланудың алғашқы белгілерін көрген болсаңыз, алаңдай берсеңіз болады. Ал егер сіз сыбайлас жемқорлық немесе пара беру туралы өз күдігіңіздің дұрыстығына күмән келтірсеңіз немесе басқа сұрақтарыңыз болса, бұл мәселені өзіңіздің тікелей басшыңызға қалдырыңыз.
11. Егер сіз сыбайлас жемқорлық немесе пара берудің құрбанына айналсаңыз, не істейсіз
Үшінші жақ тарапынан пара ұсынылған жағдайда немесе сізге біреуге пара беру ұсынылса, не болмаса болашақта солай болуы мүмкін екенін білсеңіз немесе тағы сол сияқты заңсыз әрекеттердің құрбаны болған жағдайда, өз басшыңызға бұл туралы мүмкіндігінше тез арада жеткізгеніңіз дұрыс.
12. Қорғау
12.1 Параны қабылдаудан немесе беруден бас тартып, біреудің заңсыз әрекеттері туралы білетін қызметкерлер көп жағдайда өз қауіпсіздігіне алаңдайды. Біз ашықтықты түбегейлі қолдаймыз және осы саясат негізінде шынайы алаңдаушылық танытып, тіпті күдігі дұрыс емес болған күнде де, оларға қолдау көрсетеміз.
12.2 Біз қандай да бір сыбайлас жемқорлық немесе пара беруді алдын алуға көмектесіп, өз күдігімен бөліскен немесе сондай заңсыз әрекеттерге қатысудан бас тартқан кез келген қызметкердің қауіпсіздігіне кепілдік береміз. Жазалау шараларына жұмыстан босату, тәртіптік шаралар, жазамен қорқыту сияқты алаңдаушылық тудыратын әрекеттер жатады.
13. Дайындық және коммуникация
13.1 Осы саясат бойынша оқыту шаралары барлық жаңа қызметкерлерге жүргізіледі. Барлық тұрақты қызметкерлер осы саясат негізіндегі уақытылы дайындықтан өтіп отырады.
13.2 Біздің тарапымыздың сыбайлас жемқорлық пен пара беруге деген көзқарасы біздің барша жабдықтаушыларымыз, мердігерлеріміз, кәсіби әріптестерімізбен жұмыс жасап бастаған сәттен оларға жариялануы тиіс.
14. Бұл саясатқа кім жауапты?
14.1 Осы саясаттың заңға сай болуына жауап беретін және қызметкерлердің оны сақтауын қамтамасыз ететін директорлар кеңесі бар.
14.2 Қадағалау бөлімінің басшысы осы саясаттың орындалуы мен оның тиімділігіне сараптама жасауға, ондағы сұрақ тудыратын бөлімдерге талқылау жүргізуге тікелей жауап береді. Барлық деңгейдегі басшылар өз қоластындағылардың осы саясат негізіндегі ережелермен таныстырылып, кезекті дайындық жұмыстарының жүргізілуіне жауапты.
15. Мониторинг және тексеру
15.1 Қадағалау бөлімінің басшысы осы саясаттың пайдасы мен тиімділігіне мониторинг жасап, тұрақты түрде оның сайма-сайлығын, баламалығы мен тиімділігін анықтап отырады. Соған орай мүмкіндігінше тез арада жақсартулар енгізіледі. Сыбайлас жемқорлықпен күресудің тиімділігін анықтау мақсатында ішкі бақылау жүйесі мен процедуралары тұрақты тексерістен өткізіледі.
15.2 Барлық қызметкерлер осы саясаттың жетістігі үшін жауапты және олар бұл саясатты заңға қайшы әрекеттерді анықтау үшін пайдаланатынын түсінуі қажет.
15.3 Қызметкерлердің осы саясатты жақсартуы мүмкін кез келген ойы немесе ұсыныстары қабылданады. Ол жөнінде қызметкерлер қадағалау бөлімінің басшысына хабарласуына болады.
15.4 Бұл саясат қызметкердің келісімшартының бір бөлігі емес және ол белгілі бір уақыт өткеннен кейін өзгертілуі мүмкін.
Ықтимал тәуекелді жағдайлар: "ескерту белгілері"
Келесі келтірілетін жағдайлар – жұмыс барысында туындауы мүмкін жемқорлық немесе пара беруді алдын алуға көмектесетін ескерту белгілері. Келтірілген жағдайлар болуы мүмкін әрекеттердің шегі емеc және бұл жай ғана үлгі.
Жұмыс кезінде келесі белгілерді байқаған болсаңыз, дереу өз басшыңызға хабарлаңыз:
- (а) сіз үшінші жақ өкілдерінің заңсыз әрекетке қатысы барын немесе қатысты болатынын білесіз;
- (ә) сіз үшінші жақ өкілдерінің пара беру немесе алуға қатысы бар екенін, шетелдік үкімет өкілдерімен "заңсыз қарым-қатынасы" болғанын біліп қойдыңыз;
- (б) үшінші жақ сізден келісім шартқа қол қоймас бұрын немесе ресми әрекеттерді жүргізбес бұрын комиссиялық ақы немесе төлем жасауын сұрады;
- (в) үшінші жақ келісім жасар алдында қолма-қол ақша немесе төленген ақы үшін түбіртек сұрады;
- (г) үшінші жақ өкілі төлемді өзінің тұрғылықты немесе жұмыс орнынан басқа мекенжайға жіберуін сұрады;
- (ғ) үшінші жақ өкілі күтпеген жерден қызметті "тездету" үшін қосымша төлем жасауыңызды сұрады;
- (д) үшінші жақ келіссөз жүргізу немесе қандай да бір қызмет көрсету алдында қымбат сыйлық немесе жоғары деңгейдегі қонақжайлықты талап етті;
- (е) үшінші жақ сіздің тарапыңыздан кеткен заң бұзушылыққа "көз жұма" қарау мақсатында сыйақы талап етті;
- (ё) үшінші жақ өкілі сіздің досыңыз немесе туысыңызды жұмысқа орналастырғаны үшін ақы сұрады;
- (ж) үшінші жақ тарапынан стандартқа сай емес немесе орынсыз шот-фактурасын алдыңыз;
- (з) үшінші жақ келісім шартқа қосымша келісім хатын қоспайынша, қол қоюдан бас тартанынын айтты;
- (й) үшінші жақ келіссөз жүргізу үшін әдеттен тыс делдал, кеңесші, агент, дистрибьютер, жабдықтаушыны талап етті;
- (к) үшінші жақ сізге қымбат сыйлық ұсынды немесе жоғары деңгейде қонақжайлық көрсетті.
